Teatr

Teatr w średniowieczu odgrywał dość ważną rolę w życiu ówczesnych ludzi. Był dla nich jedną z nielicznych rozrywek.
Zacznijmy od tego,że we wczesnym średniowieczu sztuka teatralna zanikła, między VI a X wiekiem nie było dramatu jako gatunku ponieważ na przełomie wieku IV i V n.e upada grecka era dramatu. Jednak rodzi się na nowo, ale jego początki i tak nie mają nic wspólnego z dramatem greckim.
W epoce średniowiecza znani byli jongleurs,ministri(słowo to pochodzi od łacińskiego minister czyli "niższy" utożsamiający się ze słowem "sługa"),joculatores. Wesołkowie ci zajmowali się rozbawianiem ludzi na jarmarkach, odpustach itp. Byli linoskoczkami, hodowcami tresowanych zwierząt, wierszokletami, poetami czy kompozytorami. W tej epoce ważna była tradycja błazeńska ponieważ była łącznikiem pomiędzy teatrem średniowiecznym a widowiskami mimicznym pochodzącymi z Grecji i Rzymu a także udało jej się zakorzenić na tyle, że była używana i popularna w późniejszych czasach. Błaźni byli ubrani w kolorowe,pstrokate stroje i mieli na głowach czapki błazeńskie. Średniowieczni wesołkowie swoje widowiska obwieszczali( cri- obwieszczenie) za pomocą długich pochodów. Ich inscenizacje były pełne żartobliwości, kpin z ludzi możnych, krytyki. Ludzi ci szli w korowodach często z maskami na twarzach dając upust pozytywnym emocjom takim jak śmiech, radość czy zabawa. Pokazywali,że mają pełne prawo śmiać się i być ludźmi wolnymi, którzy mogą się bawić, cieszyć, na chwilę odetchnąć od zwykłego życia. Odbywały się też przedstawienia kukiełkowe bądź marionetkowe grane przez wędrownych artystów.
Przedstawienia takie mogła obejrzeć tylko ludność miejska, ale także i wiejska. Jako ciekawostkę dodam,że istnieje wzmianka o przedstawieniu lalkowym granym na pewnym weselu ok. roku 1285, wynika z tego,że tradycja tego rodzaju przedstawienia jest stara z punktu widzenia ludzi XXI wieku. We Włoszech i Francji wzmiankuję się nie tylko o lalkach ale także o małpkach używanych do odgrywania inscenizacji.
Typowy dramat średniowieczny na swoje korzenie w tradycji Kościoła. To tu miał swój początek dramat liturgiczny. Był o związany bezpośrednio z liturgią Mszy Świętej, z liturgią danego nabożeństwa( chodzi o Wielkanoc i Boże Narodzenie). Przedstawiany był w języku łacińskim a udział w nich brali jedynie mężczyźni, którzy swoje kwestie śpiewali. Dramat ten był tak zbudowana,że nigdy nie rozbijał nabożeństwa jako całości. Był przedstawiany wielokrotnie. Najstarszym dramatem jest Nawiedzenie Grobu (Visitatio sepulchri), które opierało się głównie na Ewangelii św. Marka.
Oficjum-średniowieczny utwór dramatyczno - teatralny o tematyce religijnej,grany w języku łacińskim wyłącznie przez mężczyzn. Wyróżnia się dwa rodzaje oficjów- dialogowane(dominuje dialog,dekoracja i gesty nie odgrywają ważnej roli w przedstawieniu)i dramatyczne(w przeciwieństwie do dialogowanego bardzo ważną rolę pełnią dekoracje i gesty). Był to dodatek do liturgii danego dnia w kościele. Gdy dramat liturgiczny przeniósł się na schody prowadzące do świątyni(ze względu na swoje rozmiary), władze kościelne zaczęły mieć wątpliwości czy taka forma sztuki wypada mieć miejsce, doszło do tego,że duchowni mieli zakaz brania udziału w przedstawieniach odbywających się poza murami świątyni
Kolejną formą teatralną średniowiecza były misteria. W przeciwieństwie do dramatu liturgicznego i oficjów wystawiane były poza murami kościoła, ponieważ misteria były bardzo rozbudowaną formę dramatu i zwykle nawet największe kościoły nie były w stanie zorganizować takiego przedstawienia i pomieścić ogromnej ilości wiernych przybyłych na to widowisko teatralne. Podczas świąt Wielkiej Nocy ogromnym zainteresowanie cieszyły się misteria pasyjne. W misteriach odgrywano historie ze Starego i Nowego Testamentu. Poruszały także świecką tematykę, zakładano świeckie kostiumy. Panowało w nich słowo mówione. W przeciwieństwie do dramatu liturgicznego zaczęto odchodzić od języka łacińskiego na rzecz języków narodowych. Miały charakter wielowątkowy z mnóstwem epizodów. Kiedy kościół wycofał się z urządzania misteriów, ich rolę przejęły cechy miejskie. Dużym zainteresowanie cieszyły się misteria odgrywane w święto Bożego Ciała. Najstarsze misterium pochodzi z XII wieku, jest nim Gra o Adamie.
W średniowieczu miała swój początek tzw. scena symultaniczna, składająca się z mansjonów(domków)- to w nich rozgrywała się akcja utworów. Widzowie mogli podziwiać wszystkie sceny akcji jednocześnie. Misterium z Valenciennes przedstawione poniżej na ilustracji,pokazuje nam, że mansjony były ustawione w prostej linii, frontem do otwartej przestrzeni, na przodzie była wolna przestrzeń, na której mogli grać aktorzy. Mansjony przez cały czas się zmieniały. Jedne były zwykłymi drewnianymi domkami, inne były bogato przyozdobione.


Wystawiane były też mirakle. Jest to gatunek średniowiecznego dramatu religijnego. Miały charakter dydaktyczny a jego sceny przedstawiały cuda dokonywane przez Matkę Boską i świętych. Słowo pochodzi od francuskiego miracle- cud. Gatunek ten ukształtował się w XII wieku.